Uit de enige drie bewaard brieven van Johan Coenen aan raadpensionaris Johan de Witt blijkt dat het op handen zijnde huwelijk van Johan met Wendela Bicker de gemoederen van Johans familie behoorlijk bezighoudt. Op 30 januari 1655 is het huwelijkscontract tussen Johan en Wendela al getekend:
en op 16 februari 1655 zal nog de huwelijksinzegening en het bruiloftsmaal plaatsvinden, waarvoor zeventig mensen zijn uitgenodigd, van wie een aantal in deze brieven de revue passeert.
Johans familie helpt met het regelen van een bed voor het jonge paar en het bestellen van zilverwerk en een nieuwe hoed voor Johan. Ook is men druk bezig met de logistiek: hoe en wanneer iedereen naar Amsterdam te vervoeren en bij wie onder te brengen? Coenen maakt zich, naar later zal blijken, terecht zorgen of zijn vrouw wel in staat zal zijn hem te vergezellen.
Johan Coenen (1627-1681), griffier van de Hoge Raad, is op het moment van schrijven zelf nog maar een half jaar getrouwd met Maria de Veer (1630-1673), een volle nicht van Johan. Maria is een dochter van Quintijn de Veer en Cornelia van den Corput, een zuster van Johans overleden moeder Anna.
Maria de Veer door Johannes Mijtens 1656; https://rkd.nl/explore/images/135172
(Over het huwelijk van Wendela en Johan, zie ook de blogs: Eerste brief van Wendela aan Johan; Het eerste huwelijksjaar van Johan en Wendela en Margaretha Tulp en het lemma over Wendela Bicker in het Vrouwenlexicon).
Hieronder volgen de transcripties met toelichting tussen vierkante haken en de afbeeldingen van de brieven van Johan Coenen aan Johan de Witt:
Brief van 4 februari 1655
Mijnheer ende neve,
Soo terstont ontfange U.Ed.ts aengenaem schrijven daermede U.Ed.t mitsgaders uw waerste bruydt ons d´eere gelieven te doen van jegens den XVIe deser loopende maent op uwe bruyloftsfeeste te nodigen. Soo Godt mijn alderliefste (die wat onpasselijck is) gesontheyt gelieft te verleenen, sulle wij niet naerlaeten ons aldaer jegens den bestemden tijt te laeten vinden, omme nevens andere vrunden deel te nemen aen ’t vermaeck ende d’eere van U.Ed.t te sien treden in dien staet daerinne Godt Almachtich U.Ed.t met uw waerste beminde met alle soorten van segeningen wil overstorten.
Voor eergisteren heeft mijn vrouwe U.Ed.t aengaende ’t silverwerck voor U.Ed.t te doen maecken het stellen van een ander ledecant op uw camer, mitsgaders van ’t huyren van meijssen ende ick geschreven het bescheyt van moey Looten [IH: Maria van den Corput, ook een zuster van Johans overleden moeder Anna] becomen, naementlijck dat het haer E. dochter [IH: Cornelia van der Meer, echtgenote van Nicolaas Vivien] onmogelijck was van dese weecke naer Amsterdam te vertrecken ende dat dienvolgende uw carosse sonder naer haer E. doen wachten U.Ed.t wel mochten toesenden, ’tgunt ick schreef te sullen doen indien U.Ed.t middelerwijle geen andere ordre en stelde. Dewelck niet becomen hebbende, hebb ick U.E.dts coetsier geseyt dat hij wel soude doen van op mergen waer te nemen ’t schoon ende droogh weder dat de lucht ons scheen te beloven ende met uw coetse naer Amsterdam rijden.
Ick hebbe gesproocken met den hoedemaecker nopende den castoorhoedt [IH: een hoed van beverhaar] U.Ed.t toegestonden, meen U.E.t deselve voor sesenvijftich gls. sult connen hebben, hoewel hij niet lager als 58 £ is gecomen ende sooveel voor de weergade seydt gehadt te hebben. De goutsmit Van der Made heeft mijn vrouwe geseyt door den heere Coymans van uwentwegen last ontfangen te hebben omme voor U.Ed.t een groot swaer lampet ende andere silverwerck, daervan U.Edt. mijn vrouwe oock ordre gegeven hadde te maecken, deselve daerdoor nu in onseeckerheyt gebracht sijnde, heeft den voorn. Van der Made belast niet voor te gaen tot op naerder ordre, ende versoeckt dat U.Ed.t haer dienaengaende ende tot antwoordt van haeren jongst aen U.Ed.t geschreven een letterken gelieft te laeten toecomen.
Hiermede alsoo de coetsier wacht ende ick U.Ed.t te lang ophoude, verblijve naer mijn ende mijn alderliefste hert ende vrundtlijcke geluckwenschingen ende gebiedenissen aen U.Ed.t ende sijn alderwaerste beminde.
Mijnheere ende neve,
U. Ed.ts onderdaenigen verbonden dienaer
J. Coenen
Hage, den 4en feburarij 1655
[IH: Op de adressering staat:] Mijnheer, Mijnheer Johan de Witt, raedpensionaris van Hollandt ende West-Vrieslandt tot Amsterdam
Brief van 8 februari 1655
[IH: Johan beantwoordde onderstaande brief op 11 februari 1655, maar deze is niet bewaard gebleven]
Mijnheere ende neve,
Ingevolge van uwen aengenaemen van den 7en deser [IH: deze brief van Johan is niet bewaard gebleven] die mij aen de middach wel ter handen gecomen is, hebbe ick uyt de vrunden alhier aenwesende getracht te vernemen waer tot Amsterdam van meeninge waeren haere logementen te nemen, ende verstaen dat moey Looten [IH: Maria van den Corput, een zuster van Johans overleden moeder Anna, weduwe van Karel Loten] U.Ed.t alrede een briefken dienaengaende hadde laeten toecomen daerinne haer Ed. schreef voorhebbens te sijn met haer soon [IH: Johan] ende dochter [IH: Cornelia] Van der Meer ten huyse van den heere Looten [IH: Johannes Loten, zoon uit het eerste huwelijk van Karel Loten] haeren vertreck te nemen, ende niet te weten off neef ende nicht moeij [IH: onduidelijk wie dit zijn] souden overcomen, mochte, ingevalle van jae, waer logeeren, alsoo de huysvrouwe [IH: Apollonia Selijns] van de heere Looten voorn. op ’t uytterste swanger sijnde [IH: Apollonia zou inderdaad op 11 februari bevallen van een dochter, Susanna], sooveel menschen wellicht te veel gebaers in ’tselve huys souden veroorsaecken. Oom ende moey van Sypesteyn [IH: Cornelis van Sypesteyn, een oom van Johan Coenen, weduwnaar van Geertruyd van den Corput, een zuster van Johans moeder en hertrouwd met Adriana van Beaumont] met haer toecomende schoonsoon [IH: Cornelis Fannius] ende dochter [IH: Catharina] dencken ende hebben voor d’een tot d’heere Bernarts [IH: vermoedelijk Daniël Bernard, heer van Kattenbroek] ende d’andre ten huyse van d’heere Schaep [IH: vermoedelijk Gerard Pietersz. Schaep] te logeren. Moey voorn. twijfelde off neve Johan van Sypesteyn soude comen ende seyde niet wel te weten waer deselve tot vrunts huyse soude connen werden gelogeert.
Den heer van Andel [IH: advocaat Johan van Andel bij wie Johan de Witt had ingewoond in de Nieuwstraat in Den Haag] aen wiens huyse ben geweest, was uyt eeten, ende U.Ed.t dienaer weet te seggen dat deselve sich sal excuseren ende niet comen om d’onpasselijckheyt van joffr. sijn huysvrouwe [IH: Maria van de Pol]. Sal mergen noch naerder vernemen ende U.Ed.t verwittigen wat van de saecke wesen sal.
Mijn schoonvader [IH: Quintijn de Veer] ende -moeder [IH: Cornelia van den Corput] ma seur De Veer [IH: Anna De Veer], mijn vrouwe [IH: Maria de Veer] ende ick (die U.Ed.t ten hoogsten bedancken voor soo goede huysvestinge ende geselschap als U.Ed.t ons anders hadde gedestineert) sullen (soo ’t Godt gelieft) ons selven neerslaen ten huyse van seecker neve van mijn schoonvader, Franse genaemt, die ons sijn huys heeft gepresenteert ende vruntlijck versocht aldaer ons logement te connen nemen.
Dan huyden concilio habito is ’t ongeraeden voor mijn huysvrouwe gevonden haer bij dese vorst ende harde wegen op wech te begeven ende geoordeelt dat het rijden wellicht haer het een ofte ander quaet soude connen causeren. Sij is alrede niet wel gedisponeert ende vreest overmorgen de feeste van nicht van Sypesteyn [IH: Catharina zou op 10 februari trouwen met Cornelis Fannius] niet te sullen connen bij woonen. Echter, indien ’t eenichsins sonder gevaer can geschieden, als hoope jae, is haer ende mijn verlangen in dese gelegentheyt aldaer ons met den lychaeme te laeten vinden, ende anders gedwongen wesende sullen met hert ende sinne jegenwoordich sijnde, ende U.Ed.h alle heyl ende geluck toewenschende, verblijven
Mijnheere ende neve,
U.Ed.ts onderdaenige dienaer,
J. Coenen
Raptim Hage, den 8en february 1655
[IH: Naschrift:] Oom ende moey van Buvigny [IH: Anthony Vivien en zijn vrouw Antonia van den Corput: óók een zuster van Johans moeder Anna] sijn op date noch niet aengecomen, soo haest deselve alhier sullen sijn, sal vernemen oft eenige vrunden tot Amsterdam hebben daer souden logeren ende U.Ed.t, ’tgunt vernomen sal hebben, overschrijven
[IH: Op de adressering staat:] Mijnheer, Mijnheer Johan de Witt, raedpensionaris van Hollandt ende West-Vrieslandt tot Amsterdam
Brief van 12 februari 1655
Mijnheere ende neve
Ick hebbe gisterenavondt U.Edts aengenaemen van de 11e deses wel ontfangen [IH: deze brief is niet bewaard gebleven]. Mijn huysvrouwe ende ick bedancken U.Ed.t hertlijck voor d’eere die U.Ed.t alsmede sijn waerste beminde ons gelieven aen te doen met sooveel vruntlijcke nodingen, ende daerenboven noch met het toesenden van uwe coetse omme deselve gemacklijck daerinne tot Amsterdam te doen comen, gewislijck haer lust ende genegentheyt omme U.Ed.ts feeste ende sooveel aensienlijcke goede vrunden bij te woonen, was grooter alsdat deselve van nooden hadde, soveel overtollige beleeftheden als U.Ed.t gebruyckt omme haer daertoe aen te porren. Tot ons leetwesen is haere indispositie al eenige daegen soodaenich geweest dat wij billicklijck hebben moeten vreesen dat het ongeraeden soude sijn haer op wech te geven. Maer besonderlijck is desen morge alle hoope daertoe gansch benomen door een schielijck overval dat ons voor een misval doet vreesen. Hoope dat Godt Almachtich alles ten besten wenden sal. [IH: aangezien Johan Coenen en Maria de Veer maar één kind hebben gekregen, Pieter, die werd geboren in 1657, moeten we wel concluderen dat zij inderdaad een miskraam heeft gekregen.]
Ondertusschen doet sij nevens mij haer ten hoogsten bedancken voor d’eere die U.Ed.t soo overvloedich aen ons bewijst, dewelcke ons leet is niet te connen aennemen ende genieten, ende wenschen U.Ed.t met sijn beminste bruydt sooveel vermaeck ende vergenougen, geluck ende heyl als oyt menschen op aerden hebben genooten, ende hoopt sij dat Godt haer crachten sal geven omme jegens dat U.Ed.t sijn beminste ende desselfs geselschap van meening is hier te brengen (daernaer sij seer is verlangende) dan tenminsten soolang gewensten geselschap te connen genieten ende toonen hoeseer sij is achtende alle die U.Ed.t aengaen, specialijck in die graet, ende bovenal die joffr., dewelcke U.Ed.t weet in wat estime sij altoos heeft gehouden.
Godt geve U.Ed.h alle heyl ende segen ende laet U.Ed.h lang in gesontheyt genieten die vreugden dewelcke U.Ed.h wachten ende aenstaende sijn, ’tgunt U.Ed.h soowel als voor hemselven bidt,
Mijnheere ende neve,
U.Ed.ts onderdaenigen verbonden dienaer,
J. Coenen
Hage, den 12en februarij 1655
[IH: Naschrift:] De bruylofsfeeste van nicht van Sypesteyn [IH: het huwelijk van Catharina met Cornelius Fannius op 10 februari, zie brief van 8 februari] die ick sonder vrouwe den eersten dach hebbe bijgewoont is wel vergaen. De vrunden doen U.Ed.h met sijn Wendela seer groeten ende drincken noch more antiquo daegelijcks op deselfs gesontheyt. Moeye Looten [IH: Maria van den Corput] ende nicht van der Meer [IH: haar dochter Cornelia] sijn voor een uurtje vertrocken, waeren half van meeninge tegens mergen naer Amsterdam te verreysen. Ick hebbe ingevolge van U.E.ts brief huyden een letterken aen neef den Ruart [IH: Johans broer Cornelis] ende denselven van de comoditeyt van U.Ed.ts carosse geadverteert. Vale.
[IH: Op de adressering staat:] Mijnheer, Mijnheer Johan de Witt, raedpensionaris van Hollandt ende West-Vrieslandt tot Amsterdam
Ineke Huysman, 16 februari 2021