Ga naar inhoud
Johan de Witt
Menu
  • Over Johandewitt.nl
    • ANBI
  • Podcasts
    • Johan de Witt en het Rampjaar (luisterboek)
    • De grand tour van Johan en Cornelis de Witt
    • Jaap over Johan
    • Kwadratuur van de cirkel
    • Nederlandse gezantenwoningen in Parijs
    • Vaderland en patriotten
    • Werken aan De Witt
    • Hoe klonk Johan de Witt?
    • Johan de Witt en het Rampjaar bij Golfbreker Radio
  • Personen
    • Rond Johan de Witt
    • Rond prins Willem II
    • Rond Cornelis Musch
  • Kaarten
  • Literatuur
    • Literatuur rond Johan de Witt
    • Literatuur rond prins Willem II
    • Literatuur rond Cornelis Musch
    • Literatuur rond graaf Willem Frederik
  • Database
  • Links
  • Minuten Johan de Witt
    • Minuten van de uitgaande brieven van Johan de Witt januari t/m juni 1672
    • Minuten van de uitgaande brieven van Johan de Witt aan Cornelis de Witt januari t/m juni 1672
    • Minuten van de uitgaande brieven van Johan de Witt aan Hiëronymus van Beverningk april t/m juni 1672
  • Interviews
  • Recensies
Menu

Een snood plannetje van Johan de Witt (6 juli 1666)

Gepubliceerd op 23 juni 2022 door JMvT

Tijdens de Tweede Engels-Nederlandse oorlog (1665-1667) was raadpensionaris Johan de Witt vastberaden om de Engelsen op zee te verslaan. Iedere Nederlander heeft wel eens gehoord van de succesvolle Tocht naar Chatham in juni 1667, maar minder bekend is dat De Witt dit plan al eerder ten uitvoer wilde brengen. In oktober 1665 reeds voer De Witt zelf mee op de vloot en probeerde hij admiraal Michiel de Ruyter ervan te overtuigen de Engelsen in hun eigen havens op te zoeken. Dat is er niet van gekomen. Niet alleen vanwege windstilte, maar ook vanwege de weigerachtige houding van de vloothoofden die de ondiepten vreesden en zonder loodsen zich niet achter de zandbanken durfden te begeven. De Witt heeft toen eigenhandig de diepten gepeild en kwam tot de slotsom dat de vrees van de zeelieden ongegrond was.

Juli 1666

In juli 1666, een kleine maand na de Vierdaagse Zeeslag, was De Witt naar Vlissingen gereisd om de vloot weer in zee te krijgen. De Engelsen waren nog niet uitgevaren. Zo’n 88 Nederlandse oorlogsbodems zeilden onder leiding van admiraal De Ruyter uit. De Witt hield dagelijks contact met de admiraal via kleine galjoten die heen een weer voeren. De Ruyter had opdracht om bij het Koningsdiep de Medway op te varen en de vijand een slag toe te brengen. Op 6 juli viel de raadpensionaris nog een slim ideetje in.

Hij schreef aan Michiel de Ruyter:

Mijnheer,

Als u volgens het ontworpen plan met de vloot de vijand mocht bezoeken op de plaats waar ‘ie zich momenteel bevindt, zou u, als de omstandigheden dat toelaten, in bedenking kunnen nemen, of u, om de vijand te verwarren, niet een eskader of enige vooruitgezonden schepen erheen zou kunnen sturen onder Engelse vlag, zodat het lijkt alsof ze door de Nederlandse vloot achterna gezeten worden. Op zodanige wijze dat de Engelsen door schieten en dat soort zaken in dat idee worden gesterkt.
Maar ik laat alles natuurlijk aan uw oordeel over en verblijf hiermee, in haast,

Mijnheer,

Uw ootmoedige dienaar,

Johan de Witt,

Vlissingen, 6 juli 1666.

Eigenhandige brief van Johan de Witt aan Michiel de Ruyter, 6 juli 1666. 16660706_1.10.72_92

Van het idee is niets terechtgekomen. Nu De Witt zelf niet aanwezig was op de vloot om de vlagofficieren te persauderen hadden de zeelieden geen trek in zo’n waagstuk. De Ruyter had grote twijfel over de uitvoerbaarheid van het plan de Medway op te varen. Een confrontatie tussen beide vloten vond pas plaats op 4 en 5 augustus 1666, bij de Tweedaagse Zeeslag, die voor de Nederlanders minder succesvol verliep dan gehoopt.

Vrede

Had De Ruyter zich wel aan het snoode plannetje van De Witt gehouden dan had de vrede met Engeland wellicht een jaar eerder getekend kunnen worden. Nu moest men meer dan een jaar wachten, tot na de Tocht van Chatham in 1667 waarbij de Nederlanders de grootste overwinning ooit behaalden.


Het verbranden van de Engelse vloot voor Chatham – The Dutch burn down the English fleet before Chatham – June 20 1667 (Peter van de Velde, Rijksmuseum Amsterdam)

Recente berichten

  • Nieuwjaarswensen van Johan de Witt
  • Stagiair(e)s gezocht
  • Johan de Witt, de ideale hoveling?
  • Luisterboek Johan de Witt en het Rampjaar
  • 20 augustus 1672, moord op Johan en Cornelis de Witt
  • Een snood plannetje van Johan de Witt (6 juli 1666)
  • Michiel de Ruyter condoleert Johan de Witt
  • Presentatie bloemlezing Johan de Witt en het Rampjaar: 9 april, Nationaal Archief Den Haag
  • De Witts brieven aan Maria van Berckel ‘Vrouwekracht’
  • Brand in El Escorial

Archieven

  • januari 2023
  • december 2022
  • november 2022
  • augustus 2022
  • juni 2022
  • april 2022
  • maart 2022
  • februari 2022
  • januari 2022
  • december 2021
  • november 2021
  • augustus 2021
  • juli 2021
  • februari 2021
  • januari 2021
  • december 2020
  • november 2020
  • oktober 2020
  • september 2020
  • augustus 2020
  • juli 2020
  • juni 2020
  • mei 2020
  • april 2020
  • maart 2020
  • februari 2020
  • januari 2020
  • december 2019
  • oktober 2019
  • september 2019
  • augustus 2019
  • juni 2019
  • april 2019
  • februari 2019
  • december 2018
  • augustus 2018
  • juli 2018
  • juni 2018
  • mei 2018
  • april 2018
  • maart 2018

Categorieën

  • Achtergronden bij boek Musch
  • Brieven
  • Geen categorie
  • hfdst_00_voorwoord
  • hfdst_01
  • hfdst_02
  • hfdst_03
  • hfdst_04
  • hfdst_05
  • hfdst_18
  • hfdts_88_naschrift
  • Hoofdstukken
  • Nieuws
  • Personen