Op 12 mei 2023 lanceerde Koninklijke Verzamelingen in samenwerking met het Huygens Instituut/NL-Lab in het Johan de Witt huis aan de Kneuterdijk twee vorstelijke collecties autografen, verzameld door koningin Sophie von Würtemberg (echtgenote van koning Willem III) en haar zoon prins Alexander. Het Johan de Witt huis is niet zomaar uitgekozen als locatie voor dit evenement, het was eind negentiende eeuw namelijk enige tijd de woning van prins Alexander.
Maar het Johan de Witt huis dankt zijn naam natuurlijk aan de bekende raadpensionaris. Deze betrok het huis in 1669. Na het overlijden van zijn echtgenote Wendela Bicker bleef hij achter met vijf kleine kinderen. Hij ging op zoek naar een woning waarbij hij een aangrenzende woning kon huren om zijn zwager en schoonzuster onder te brengen, zodat die voor zijn kinderen konden zorgen. Dit huis vond hij aan de Kneuterdijk. Het was de woning van Matthias Hoeufft die onlangs was overleden. Johan woonde er maar drie jaar. Op 20 augustus 1672 verliet hij het huis om naar de Gevangenpoort te lopen om zijn broer Cornelis, die was veroordeeld tot verbanning, uitgeleide te doen. De rest van het verhaal is bekend: de broers werden door een opgehitste menigte uit de Gevangenpoort gesleurd, vermoord en als varkens geslacht.
De collecties
De twee collecties zijn een goudmijn voor iedereen die geïnteresseerd is in historisch onderzoek. Ze bevatten unieke documenten uit de tijd van de Reformatie maar ook uit periode van de Verlichting. Voorbeelden zijn brieven van Maarten Luther, de keizers Maximiliaan en Karel V, Jean-Jacques Rousseau, Voltaire, Charles Dickens, Alexander von Humboldt, George Washington, Jacob Cats en Michiel de Ruyter. Ook bevat de collectie bijvoorbeeld een handschrift met notulen van de Raad van Beroerten, een eigenhandig geschreven manuscript van Le Meunier d’Angibault van George Sand en brieven van Madame de Maintenon, de tweede, geheime echtgenote van Lodewijk XIV van Frankrijk.
Je zou het niet verwachten, maar er bevinden zich ook zeven brieven van en aan Johan de Witt in de collectie, van een brief van een jonge Johan aan zijn zus in 1648 tot een hele late brief van De Witt van 31 december 1671, geschreven door zijn klerk Jacob van den Bosch en ondertekend door de raadpensionaris. Van deze brief was niet bekend wie de ontvanger was, maar dankzij de minuten van De Witt die op het Nationaal Archief liggen, weten we dat hij aan ambassadeur Pieter de Groot in Parijs was gericht.
Met de conservering en digitalisering van deze collecties gaat een lang gekoesterde wens in vervulling. In samenwerking met het Huygens Instituut/NL-Lab werden de handschriften op duurzame wijze voor de eeuwigheid bewaard en zijn ze digitaal toegankelijk gemaakt voor onderzoekers uit binnen- en buitenland. Dit is gebeurd met financiering vanuit Metamorfoze, het Nationaal Programma voor het behoud van het papieren erfgoed.
In de toekomst zullen deze collecties verder worden ontsloten.